Chang innghahna: Joh. 13: 34, 35; II Pet. 3:3,4,8,9; Juda 16-19
Hun hnuhnung thu hi German theologian ropui tak Jurgen Moltmann-a chuan, "Hun hnuhnung thurin hi Kristian thurina a hmawr bawkna mai a ni lo va, a nihna takah chuan Kristiante beiseina thurin a ni a, chu chuan kan beisei thilte leh chu beiseinain a chawh nun zawng zawng a huap a ni. Kristianna hi hun hnuhnung thil a ni a, hma lam ena hma lam pan zel leh chumi avanga tun hun pawh tidanglama siam ṭhat zelna a ni. Chuvangin hun hnuhnung thu hi Kristian thurin peng khat a ni mai lo va, kan rinna siamtu leh engkim innghahna a ni" a ti a. Ani hian Kristian inzirtirna zawng zawng hi hun hnuhnung thua innghat vek niin a ngai a ni ber. Rev. Dr. H. Vanlalauva pawhin, 'Kristianna lungphum, ringtute tichaktu leh tinungtu a ni a. Thuthlung Hluia rinnaa fak hlawkte khan a takin beiseina thurin nghet taka vuantute an ni a. Chutiang bawkin, Thuthlung Thara ringtu hmasate leh Mizo Kristian hmasate pawh Lalpa lo kal leh beiseina vawng nung reng ṭhinte an ni' tiin a sawi bawk.
Lal Isuan ni hnuhnung, hun hnuhnunga thil lo thleng tur a sawi dante chu:- 'indo thu leh indo thuthang in la hria ang,' 'hnam hrang leh hnam hrang an indo ang a, leh ram hrang an indo bawk ang,' 'hmun hrang hrangah ṭamte a tla ang a,' 'lirte a nghing ang', 'hrite a leng bawk ang,' 'van lamah thilmak leh chhinchhiahna' '(Mk. 13:7, 8; Mat. 24: 6,7; Lk. 21: 10,11). 'Lir nasa takin a nghing ang a, hrite a leng bawk ang' (Lk. 21:11)…a ti a, heng avang hian thlaphanglo turin min ti a; heng lo thlengte hi nau vei a in\an ta tiin a sawi bawk.
Tunlai khawvel han thlir ila: Israel (Khawthlang ramte) leh Syria (Muslim ramte, China & Russia) inep reng mai te, India leh Pakistan/ China thu te mai bakah, kan ram chhung ngeia chibing leh ramri inkara harsatna thleng reng mai te hi. Khawvel pumah lir hi a nghing zing viau mai a:- kum 2000-ah vawi 22,256; 2001-ah vawi 23,534; 2002-ah 27,454; 2003-ah 31,419; 2004-ah 31,194; 2005-ah 30,478; 2006-ah 29,685; 2007-ah 29,685; 2008-ah 31,777; 2009- ah 14,825; 2010-ah 21,567; 2011-ah 22,289 leh kum 2012-ah vawi 16,667. Kumin (2013) April thla thleng hianIndia hmarchhak bikah hriat tham khawp lirnghing ṭum 25 a thleng tawh bawk.
Ni hnuhnunga thil thleng tur chu sual a pung ang a, mi tam zawk hmangaihna (Kristian ethics) a la dai ang (Mat. 24:12) tih hi. Kan Lalpa Isuan, 'He thu hi ka pe a che u, inhmangaih rawh u' (Joh. 13: 34; 15:17) a tih te, Tirhkoh Paula chuan 'inhmangaih tawnna ngawt lo chu tuma engmah ba' lo turin min ngen lawm lawm a, dan zawh famkimna a nih thu min kawhhmuh bawk (Rom 13:8-10)-te hi kan hriat reng a ṭul ang.
Lal Isua avanga tihduhdah leh hrehawm tuar tur a pung ang a, Krista der leh zawlnei der an lo lang bawk ang. 'Tupawhin Krista Isua nun mawi tak anga nun an tum phawt chuan tihduhdah an ni ngei ang' (2 Tim. 3:12), a lo ti bawk a. Ringtute hian dik leh fel taka thil tih kan duh ṭhin avangin, kan ramah ngei pawh harsatna kan tawk fo ṭhin anih hi.
Hun tawp chhinchhiahna kan hmuhte chu- 'Chanchin |ha hi hnam zawng zawng hnena hril hmasak tur a ni,' (Mk. 13:10) tih leh 'He ram Chanchin Ṭha hi hnam zawng zawng hriattirna turin khawvel zawng zawngah hrilhin a awm ang, chumi zawhah chuan tawpna chu a thleng ang' (Mat. 24: 14) te hi a ni. Khawvelah hian hnam 16,589 awmah, hnam 7,162 in Chanchin Ṭha hril an la dawng lo (43.2%) a, khawvel mipui 40.9% velin Chanchin Ṭha an la hre lo tihna a ni bawk. India ramah hnam 2,605 kan awm a, hnam 2,301-in Chanchin Ṭha hril an la dawng lo (88.3%) [Source: Joshuaproject.org as on April, 2013].
Ni hnuhnunga mite mizia:- II Timothea 3:1-8 Ni hnuhnungah chuan hun khirh tak a lo thleng dawn tih hre rawh. Mi- (1) mahni hmasial te, (2) tangka ngaina te, (3) inchhuang te, (4) intivei te, (5) Pathian pawi sawi hrat te, (6) nu leh pa thu awih lo te, (7) lawm nachang hre lo te, (8) thianghlim lo te, (9) pianpui hmangaihna nei lo te, (10) huaikawm bawl te, (11) relchhiat ching te, (12) insum thei lo te, (13) nunrawng te ,(14) ṭha hua te, (15) dawta hek ching te, (16) pawisak nei lo te, (17) chapo te, (18) 5a langa intisakhaw mi viau, chhung lama takna nei si lo te an lo awm ang, chung mite chu hawisan rawh. An zinga ṭhenkhat phei chu mi inahte an leng an leng ang a; hmeichhe chak lo anmahni rit phur, chak zawng apiang um ruai], [Zirtirna diklo zirtirtute chuan mi chhungkua an hneh theih nan hmeichhiate an hmang ṭangkai thiam hle] eng pawh zir peih viau, thutak hre thei bawk si lote chu an hip ang, tih kan hmu.
Pathian Lehkha Thu zawng zawng hi intihdik nan te, insiam\hat nan te, nun dan dik inzirtir nan te a ṭangkai a. Hetiang ang taka kan hman chuan, Pathian hman tlak kan ni thei ang a, thil ṭha tinreng tithei tura thuam kan lo ni ang (2 Tim. 3: 14-17). Pathian thu hi sawi tam leh uar a ngai- titi ah pawh hmang ṭhin ila. Kan thu sawiah dawhthei tak chungin mite diklohna kawhhmuh a, zilha fuih tura tih kan ni a, ṭhahnem kan ngai tur a ni. Hun harsa tak, miten Pathian Thu an ngaihthlak duh loh hun, hun hnuhnung a nih tawh avangin kan taimak lehzual a ngai.
Kan awm dan tur/ Kan tihtur:-
1) Kan fimkhur tur a ni. Mk. 13:33 'Fimkhur ula, inring renga awmin, \awng\ai rawh u, a hun chu in hre si lo va' tih kan hmu a. Harsatna thlen lai leh hnu lam hian tihtakzetin Pathian kan be thei angem, tih hi hriat lawk har tak a ni. Rilru a mang a, a hamhaih duh viau. T<n hi a hun lai a ni. Kan fimkhurna turte- (1) nawmsak b^wl te, (2) zu ruih te, (3) ni tin khawsak engtona te (Luka 21:34).
2) Tuarchhel leh rinawm. Mat. 24: 13 '…atawp thlenga chhel taka tuar peih apiang, chung mite chu chhandam an ni ang’ tih leh 'Thih thlengin rinawmin lo awm rawh, tichuan nunna lallukhum ka pe ang che' tih hi a inthlunzawm tlat.
3) Lal Isuaa innghat leh ringa ṭawngṭai thlahthlam loh. 1 Joh. 2:28 'Amahah awm reng rawh u; tichuan, amah chu lo inlar mah sela, a lo kalin a hmaah zak lovin huai takin kan awm thei ang'. Hei hian Lal Isua Krista nun ṭawmpuina te, kawng tinrenga a duhzawnga nun leh khawsak a huam. Ṭawngṭai te, inkhawm te, Chanchin |ha hril te, mi dang hmangaih leh ṭanpui te pawh a keng tel. 'Englai pawhin ngaihvenin ṭawngṭai rawh u' (Lk. 21:36) tiin min chah lawm lawm a nih kha.
4) Inserh leh invawn thianghlim. 1 Joh. 3:3 'Tu pawh ama chunga chumi beiseina chu nei apiangin amah a thianghlim angin an intithianghlim ṭhin'. Ama nunze mawite ṭawm tur hian min duh ṭhin. 'Intithianghlim rawh u, kei ka thianghlim si a,' tiin min chah a. Thianghlim-a khat kan Pathian hi, nitina bet kan sualna te sim zel chunga thianghlimna nana kan dawr a ngai a, hetiang tur hian min phut tlat a ni.
Bible-a hrilhlawkna thute hi a thleng mek a, a la thleng zel ang. A chhe lama hrilhlawkna tuartu kan nih loh nan kawng engkimah fimkhur ila, amah ṭih tak chungin a hniakhnung hi taima takin i zui tlat ang u. Kan Pathian hian tuma boral a duh lo va, kan sualte sima ama lam kan hnaih theih nan a dawhthei rih mai chauh zawk si a. A dawhtheihna hi chhandamna kan chan tlan theihna a ni si (2 Pet. 3:15)
"Zan hi a ral lek lek tawh a, khua a vur dawn ta e; chuvangin thima thiltih chu paih ila, eng thiamin i inthuam ang u. Chhuna awm angin mawi takin i awm ang u, zu in buai leh zu ruia awm lovin, insual leh initsika awm lovin. Lal Isua Krista chuan inthuam zawk ulang, in tisa chakna puitlin turin engmah insiam suh u" (Rom 13: 12-14). Amen.
[29.7.2012 sermon @ Lunglei Venglai; re-edited on 29.5.2013]
No comments:
Post a Comment