Leilung zirmi nihna leh leimin bik luhchilh ve nihna
angin, May ni 11, 2013 Inrinni tuka Laipuitlang leimin chungchang hi han thlirzau
ve ila, leimin laka invenna lam tlem a zawng sawi pahin chhiatna lama Sorkar
hmalakna tarlang bawk ila.
Leimin
chhan: Leimin rapthlak tak kan
tawhna chhan ni thei hi chi hrang hrang niin a lang. Mipuiin kan kawh rawn deuh
PWD building hi concrete building a nih avangin, a rit viau mai. A sakna hmun
hi pialtlep hmun, kum 1970 bawr vela nasa taka lei lo min tawhna hmun a
ni a.
Hun rei tak lei a chet loh hnuah, hmun him dam tawha ngaiin building
an sa ta a nih hmel. Foundation hnuhma a lan loh avangin a innghahna
(foundation) hi a thuk tha tawklo niin a ngaih theih a; a foundation chin
chiah atangin a hlawp (block)-in pialtlep hi a tawlhpui niin a hmuh theih.
Pialtlep hi chhuahchhawng zawnga inkhawh a ni a; Laipuitlang leh Ramhlun
Vengchhak inrina kawngpui an laihin hemi hre ran hian lung inkhawh chungah pialtlep tan miah loin an lai tlang a ni.
Kum hnih khat mai kalta-ah he pialtlep inrem tha tak hi insak nan chhim
lamah an tan hlauh mai a. Pialtlep leh in rihna chu a hnuailama lo dawltu
tan chah a nih hnuah chuan a che ta a, nikum (2012) lamah in khi leh min
tenau a siam phah a ni. Heti ang pialtlep (lung inthuah) tan chah avang hian
hmun tam takah leitawlh/ leimin a lo siam tawh a, chung zing lar ber chu mi
66-in nunna an ch^nna kum 1992 Hlimen quarry chim kha a ni. Tun tum leimin pawh hi pialtlep tan hian a
kaih chhuah a ni thei a, a chunglama concrete in rihna-in a belhchhah bawk.
Hetilai bawr vela lung awmte hi a no bakah, tui
pawm duh tak mai chi a ni. Leihnuai tui pawh thuk vak lohah laichhuah a ni a, a
tui pawh hi a kang ngai lo a ni awm e. Pialtlep lungte hi chhah taka awm hlup
loin, a karah lei leh lung nawi tlazep a awm bawk a. PHE tui pipe lian put ru
te, thenawm hnai a\anga tui chhe paihna te leh, tuiluankawr dinhmunte thlir
chuan heng lung kar velah pawh hian tui lut a awm ngei dawn a. Ruahsur leh thlipui tleh
nen, heng zawng zawng infawkkhawm hian kan beisei loh tawp chhiatna rapthlak
hi a rawn thlen ta niin a lang. A nawlpuiah chuan he leimin thlen chhan nia han
puh mai hian kawh rawn deuh chu a awm na a, hmun hrang hranga leimin dinhmun zir
chhuah a\ang leh ngun taka a hmunhma han thlithlai hi chuan a chunga thil hrang
hrangte hi inkawpah ka ngai.
Eng
nge kan zir chhuah tur? Leimin
tawhna hmun reng reng hi kum tam tak chhung dam tha tawh viau angin lang mah
se, in sak nan hman loh a him ber. Lei lo min tawhna khan thahrui tam tak a
nghawr chhuak a, chu chuan lei chhung lamah karawl a siam thin. Kan ram ang
ruahtui tlak tamna, lung chang tha tam si lo, hmun awih si-ah chuan a hlauhawm
zual a ni. Hmun awih tl^nah hi chuan in sak nan lung chin laih thlen avanga
ngaih that mai a him ber lo, a chhehvel tiama in sakna tur hmun leilung
dinhmun hriatchian a ngai. Hemi atan hian Geologist-te rawn hreh lo ila, AMC
lamah pawh hian in sa thar tur tan chuan a sakna hmun tur leilung enfiah hi
tih makmawh (mandatory) ni se, a
khawih tur mi pawh awm ngei se an tangkai thei ang. In sakna hmanrua tha te, a
sak dan kalhmang dik, mawi leh tlo tur hi thil tha tak a ni, a sakna tur
hmun him tha hriat a tha lehzual. Hmun remlo, awihtlan angah hi chuan in sakna
hmun tur lai vak loa a awih anga sak hnan mai hi a him zawk mah.
Concrete building hi kan ngam viau mai, a rih em
avangin kan in sakna hmunhma in a zir si loh chuan Assam type-a sak zawkte hi
intihhmuh chi a ni. Kan in dinna leh a chhehvel, kan kawmchhak leh
kawmthlangahte hian lei chhung lama tui lut thei a awm leh awm loh te,
lei khi a awm leh awm lohte hi enfiah fo a tha. Kan mamawh em em tui hi
chhiatna min thlentu a ni fo a. Ruahtui leh kan thli luanna, tuiluankawr tha
siam turin sum sen i hreh lo ang u. Kan chenna in bul hnaia tuikhur
leh tui pump awmte a lawmawm viau rualin, hmun thenkhatah chuan leimin thlen
duhna hmun chhinchhiahna a ni thei. Kan ram leilung dinhmun thlirin, in rit
aiin a zang lam apiang hi a him tlangpui a. Mahni lam him si, mah se thenawmte
avanga in him ta lo a tam tak avangin, tun tum chhiatna hian ngaihtuahna thar
min siam se a duhawm khawp mai. A bel chhah lam aia bel sa thlawna in tizang
zawnga hma kan lak theih phei chuan a tha viau ang.
Chhiatna nasa tak a thlen dawn hian thawn hmasa
(warning) hi a awm chawk. Leimin lian tham a thlen dawn pawhin, thing emaw
building emaw auh, tlu leh ri te, lung leh lei han tla hak hak te, lei khi te,
tui kawngbo te pawh a awm thin. Heng
hi kan hmuh leh hriat thiam chuan hman tangkai thiam a pawimawh khawp mai.
Mahni in leh a vel hriat chian hian kawngro a su viau a, furpui kan thlen
hma hian inenfiah ila a tul laiah phei chuan kan inthawm that pawh a ngai ang.
Kan ram neihchhun, kan inbengbelna leh sum leh pai, tha leh zung tamtak senga
kan lo sual chhuah hmunte hi han kalsan tawp chu kan harsat vek ang. Kan theih
ang angin invengin inenfiah ve fo ang u. Kan himna atana sum leh pai, tha
leh zung senga theihtawp kan chhuah hnuah sorkar i pur chauh ang u.
Chhiat tawh hnua beih leh vak ai chuan, himna atana lo insenso lawk hi a
manhla zawk ania. Chhiatna thlenna bawr vel, chhuah lam pangper thla
zawng zawng Ramhlun vengte pawh huap vekin chik leh zualin leilung leh
building-te hi a ranglama enfiah ni se la. Leimin leh tawlh avanga chhiatna
thleng thei angah hi chuan, a chhunga chenga khawsate ngaihdan leh
thurawn ngaihpawimawh thin hi a finthlak viau bawk. Leilung dinhmun enfiaha a
himna tur lam ngaihtuaha rawtna siam thin- Geologist-te leh a taka hmalatu Engineer-te hi dawhkan kilho-in, a takin tha
han thawhho thei se la, kan him zelna atan a va tha dawn em! Mahni
hmazawn theuhah tan la-in midangte dem mai lo ila, kan tihtur kan tih leh tih
loh i inenfiah zawk ang u.
A
lawmawm lam: Kan ramah hian
DM&R-in hma a lakna kawngah fak a hlawh lo viau a, a sawt lo tia lo sel ta
mai pawh an awm \hin. An hmalakna-in awmzia a nei viau a ni tih leh, silpouline
sem ringawt an buaipui hauh lo tih han hmuh hian a va lawmawm em! Tun \um
chhiat tawhah hian kan Police te leh State Disaster Response Team–te ṭangkaizia
leh an thawh hlawkzia kan hmu a, a lawmawm hle mai. Sorkar laipui atanga a
tam zawk min rawn tumsak State Disaster
Response Fund (SDRF) sum tam tham tak pawh, a dawngtu tur tak chhiatna
tawkten an dawng mek zel han hmuhte hi a ngaihthatthlak teh e. Chhiat
tawh lai leh a hnu lama hmal^kna hi chu a ṭha thawkhat viau a, chhiat tawh hmaa
hmalakna lam hi a nawlpuiin kan khamkhawp lo deuh niin a lang. Thiambik nei
lemlo, Mizo tlawmngaihna avang chauha tha thawh chak zek zekte pawh,
training chhuak ngeite kiana kan lo thlir thei ta te kha thil hmuh nuam tak a ni.
Chhiatna thlena awm ve tura ngaih sorkar lama kan hotu liante leh thawktu hrang
hrangte zing varṭian a\angin tha leh zung an seng tih han hmuh leh
hriatte hian a thlamuan thlak khawp mai. Kan chin than takte pawh thununna leh
kaihhruaina tha tak hnuaiah chuan kan sim mai thei a. Kan ramin hma a sawn
zelna tur atan pawh kawl a eng viau e, hruaituten an zir phawt chuan
kawng engkimah hma kan sawn ngei ang.
[May ni 13, 2013 @ Zozam Times]
No comments:
Post a Comment